Są ludzie, którzy nad zwiedzanie zabytków, czy byczenie się w luksusowym hotelu z basenem przedkładają kontakt z naturą. A skoro tak, to idealnym rozwiązaniem na nowo specyficzne spędzenie czasu, jest skorzystanie z jurty!

Czym jest ten dziwaczny „namiot”? Zazwyczaj jest to konstrukcja, którego budowa osadza się na pokryciu go z zewnątrz skórami, bądź wytwarzanym tradycyjnymi metodami filcem zwanym inaczej wojłokiem. I to nie takim zwykłym, bo nie dość że zastosowanie filcowego pokrycia sprawia, ze chroni przed zimnem wiatrem i wodą, to bardzo często zaobserwować można na nich efektownie prezentujące się zdobienia.

Jurty – niezwykłe konstrukcje

Jak można się domyślać jurty budowane są przez ludność, która dosyć często zmienia miejsce pobytu. Jako, że taką konstrukcję zasadniczo dość łatwo. Owa społeczność nomadów to głównie ludzie pochodzenia mongolskiego i tureckiego. Choć natknąć się na ni można także na terenach Rosji.

Co ciekawe eksperci do dziś nie są 100% pewni genezy ich powstania. Usłyszeć można choćby, że pierwszymi „jurtopodobnymi” budowlami były konstrukcie tworzone w okresie od XII do IX w. p.n.e., stanowiące miejsce do zrycia społeczności należącej do tzw. Kultury Andronowskiej zamieszkujących w owym czasie obszar dzisiejszego Kazachstanu, zachodniej części Syberii, oraz Azji Środkowej i południowe jego Uralu. Tezę tę uwiarygodniały odnalezione w grobach, w trakcie prac archeologów na terenie Chin, figurki z zaniesionymi na nie obrazami ówczesnych pomieszczeń.

Jurty na stepie; źródło: Wikipedia

Z czasem popularność tego rodzaju domów rozszerzyła się na ludy tureckie, mongolskie, turkmeńskie i kirgiskie.

Każda ze społeczności wykształciła przez lata własny styl tworzenia koczowniczych domostw. Na terenie Kazachstanu budowano widocznie niższe konstrukcie, strzegąc się tym samym przed hulającym po stepie silnym wiatrem.

Dowodem na to, że jurty stanowią dziś nie lada atrakcję turystyczną jest powstała w 2015 r., w turkmeńskim mieście Mary, największa jutra świata. Może pomieścić niejednoczenie 3 tys. ludzi. Ma 70 m średnicy i 35 m wysokości!

Co więcej, jako, że mieszkający w jutrach, tak jak i w tradycyjnych domach muszą na czymś gotować, tak i tu częścią wyposażenia jest piec. Wylatujący, z komina, przez otwór dym jest jasnym sygnałem świadczących bądź o przyrządzaniu posiłku bądź dogrzewaniu wnętrza.

Budowane w okrągłej formie „mieszkania” składając się z min. 5 ścian. W największych jurach ich liczna dochodzi do 9. Ich stawianie zaczyna się zazwyczaj stworzeniem szkielet z drewnianych paneli, na których układa się następnie dach. Po obciągnięciu ocieplającą go skórą, z boku zostawia się miejsce na drzwi. I tu ciekawostka: podczas gdy Kazachowie umiejscawiają je po stornie południowej, w mongolskich należy go szukać po stronie wschodniej.

Ponadto budowane na obszarze Mongolii, Buriacji i Kałmucji jurty wyposażone są w podpory podtrzymująca nisko zawieszony dach. Inaczej ma się sprawa z produkcjami kirgiskimi, kazachskimi i turkmeńskimi, w których dzięki wyższemu sklepieniu nie stosuje się podpórek.

Oczywiście, jak i w przypadku tradycyjnego budownictwa i tu przez lata doszło do szeregu zmian, mających uprawić konstrukcje. Tak w początkach XX w. na podłogę trafiły drewniane deski, na których ustawia się dziś nowoczesne meble, szafy, a nawet… telewizory Tak, tak… Wcale nierzadkim widokiem jest dziś możliwość swobodnego korzystna z energii elektrycznej przez mieszkańców jurt.

Jurta; źródło: Wikipedia

Domy koczowników dziś

Ludy zamieszkujące Kirgistan, Kazachstan czy Mongolię do dziś tworzą w ten sposób swoje „cztery ściany”. Co więcej, bogatsze jurty to pewnego rodzaju działa sztuki. Podłoga pokryta efektownie prezentującymi się dywanami, ściany stała się wyróżnikiem lepiej sytuowanych mieszkańców danego obszaru.

Popularność tego typu typu budowli przełożyła się obecnie na ofertę turystyczną. Ładnie zdobione, zadbane jurty stanowią nie lada atrakcję dla poszukujących nowych wyzwań i znudzonych „zwykłymi” wojażami po świecie ludzi.

Mimo, iż jurty zamieszkują rodziny, mieszkańcy dbają o komfort często stosując podział na część kobiecą i męską.

Prawdziwą perełka jest zlokalizowana w Kirgistanie, konkretnie w 270 tyś mieście konstrukcja o nazwie „Ak-Urgu”. Mająca średnicę 17 m początkowo pełniła wyłącznie role sklepu z suwenirami. Z czasem zaczęły do niej przyjeżdżać młode pary, świeżo po ślubie, szukające oryginalnego miejsca dla swojej sesji fotograficznej. Dziś miejscówka została zaadoptowana na muzeum etnograficzne.

Budowa jurt osadza się w pierwszym etapie na postawianiu kratownicy, następnie krokwi dachowych, na które naciąga się z wołoku bądź filcu. Tę zaś pokrywa się zdobionymi płótnami. A całą konstrukcję wzmacnia się linami.

Źródła:

¹ https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%AE%D1%80%D1%82%D0%B0

² https://pl.wikipedia.org/wiki/Jurta