Około 30 km od sporego miasta Kumasi znaleźć można koronny argument na to, że natura ma jednak pożyteczną moc. I jak z niej skorzysta, tworzy spektakularnie wyglądające miejsca. Aby tego doświadczyć można pojechać do dalekiej Ghany i na własne oczy zobaczyć jezioro Bosumtwi.

Akwen położony w południowo-środkowej części tego afrykańskiego państwa powstał jednak w dość dramatyczny sposób. Wyobraźcie sobie tylko pędzący z kosmosu ogromny kawał materii, który z wielką siłą trafia w powierzchnię ziemi wywołując jej drżenie… ¹

Eksplorując położoną na południu partię terenu skonstatować można, iż leży ona w granicach wytyczonego tutaj rezerwatu leśnego. Wypełniające go lasy, obszary bagniste i niewysokie wzgórza tworzą fenomenalną naturę. Obeznani w tym temacie dostrzegą tu multum rodzajów drzew. ²

Jezioro Bosumtwi – sekret powstania

Tak właśnie w regionie Aszanti wytworzyła się „dziura” której średnica sięgała 10,5 km. A siła była tak wielka, że stworzyła krater sięgający 380 m w głąb ziemi.

Z czasem na jego dno zaczęła ściekać woda. Nawiedzające tę część Afryki deszcze powodowały stałe podnoszenie się powierzchni wody. Właśnie wówczas trafiły tu ryby, których szczątki znaleziono na okolicznych wzniesieniach.

źródło: Flickr

Badacze wziąwszy pod lupę jezioro orzekli, że powstało ponad milion lat temu! Ba pracując w tym rejonie odkryli ślad świadczące o niegdyś upadku monumentalnej asteroidy.

Otoczone dziś lasem deszczowym jezioro nie ma obecnie najlepszej passy, jeśli chodzi o jego stan. Problematyczne stało odławianie ogromnej populacji ryb oraz erozja otaczającej go gleby. ³

Funkcjonujące dziś wokół jeziora społeczności, które swego czasu zorganizowały sobie własne wioski, cieszą się szerokim dostępem do wody. Ale nie tylko, bo wypad nad jezioro Bosumtwi jest również popularny wśród mieszkających dalej ludzi, traktujących to jako wycieczkę z rekreacją w tle. Działalność turystyczna zapewnia możliwość utrzymania się z niej aż 50 tys. mieszkańców okolicznych wsi. Niemniej poziom ich życia wciąż jest niski. ⁴

Niegający głębokości nawet 73 m akwen zasilany jest przez niewielkie strumienie spływające z otaczających je niewysokich wzniesień. ⁵

W ciągu ostatniego półwiecza zmieniła się struktura opadów atmosferycznych w taj części Afryki, co miało przełożenie także na stan jeziora. Podczas gdy do 1969 r. utrzymywało ono swoistą równowagę dzięki opadom wynoszącym śr. 1550 mm/rok, to z czasem poczęło spływać tu więcej cieczy z otaczającej akwen zlewni. W l. 70 rozpoczął się proces zmniejszeni ilości opadów do poziomu o 1380 m/rok. ⁶

Wymiary jeziora Bosumtwi:

Wierzenia ludzi nad jeziorem Bosumtwi

Aczkolwiek, implikuje to pewne tarcia… Przed laty wśród plemienia Aszanti wytworzył się bowiem specyficzny kult. Do dziś zalew otaczają więc czcią. Odprawiane tu rytuały dotyczą w dużej mierze zmarłych członków ich rodzin. Według nich zjawiają się tu, by na zawsze rozstać się z boginią płodności ziemi – Asase Ya. W związku z tym jakiekolwiek moczenie kija celem złowienia ryby, jest możliwe tylko na drewnianym pomoście. Dlaczego drewnianym. No cóż…

Kultywowane tu przesądy, odnoszą się do jakiegokolwiek kontaktu wody z produktami z żelaza, w sposób jednoznacznie negatywny. Z tego tez względu na jezioro wypływa się tutaj tylko tradycyjnymi łodziami do których jako budulec posłużyło drewno.

Specyficzne wierzenia uaktywniają się również w monecie chęci wykorzystania gromadzącej się tu wody do mycia, czy kierowania do jeziora ścieków. Jako święte miejsce jezioro Bosumtwi nie ma być kalane jakimikolwiek zanieczyszczaniami. Ale wiadomo, prawo sobie, a życie sobie. Cześć ludzi najwyraźniej nie boi się bożego gniewu… Gorzej, że szkodzi przyrodzie, a pośrednio i także samym sobie.

źródło: Flickr

A co do wierzeń, to jeszcze nie koniec… W okolicach jeziora postawiono kamień. Zwany Abrodwum okupowany jest zwłaszcza, kiedy połowy nie idą najlepiej. Rozgrywa się tu wówczas, brutalnie wyglądające widowisko, którego punktem kulminacyjnym, jest złożenie w ofierze krowy. Wszystkiemu czujnie przygląda się władca plemienia Aszantu.

Zresztą obchodząc dookoła akwen nie sposób nie dostrzec postawionych tu i ówdzie kapliczek i innych miejsc związanych z wierzeniami. Mimo tępienia ich przez docierających w te rejony misjonarzy, wielu ludzi którzy przeszli na nowa wiarę, nie potrafi wyzbyć się dawnych przyzwyczajeń. W trudnych momentach życia, naznaczonych pogarszającym się stanem zdrowia choćby szuka tu pomocy.

Skąd to Bosumtwi?

Pora rozwiązać jeszcze zagadkę nazwy. Z pokolenia na pokolenie przekazywana jest tutaj opowieść, jakoby w 1648 r. polujący w okolicy, niejaki Akora Bompe, trafiła za wytropiona zwierzyna na skraj stawu. Uciekająca przed nim antylopa w pewnym motecie skierowała się wprost do wody, po czym… zniknęła. Nie mogąc zrozumieć tego co właśnie się wydarzyło Akora, chcąc nie chcąc wyciągnął sprzęt chcąc złowić rybę. Dumając na tym czego doświadczył ukuł w głowie określenie „Bosomtwe” tłumaczone jako „bóg antylop”. Tym samym przypisał jezioru mu ponad naturalne zdolności. ⁷

^{1, 3, 7} https://en.wikipedia.org/wiki/Lake_Bosumtwi

² https://visitghana.com/attractions/lake-bosomtwe/

⁴ https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S2352938521000720

⁵ https://visitghana.com/attractions/lake-bosomtwe/

⁶ https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/0022169495029826