Bazylika Santa Maria Maggiore w Bergamo jest jednym z najważniejszych zabytków religijnych i artystycznych miasta, położonym w malowniczym Città Alta. Tysiącletnia historia i eklektyzm architektoniczny czynią a niej wyjątkowe świadectwo dziedzictwa kulturowego Lombardii.
Ta wyjątkowa świątynia, położona w sercu Città Alta w Bergamo, otoczona średniowiecznym urokiem i sugestywną atmosferą starożytnych wiosek, bez wątpienia stanowi o klejnot sztuki, jak i wiary, tworząc zarazem niezwykły wyraz kulturowej i religijnej tożsamości miasta. Bazylika Santa Maria Maggiore w Bergamo, którą założono w XII w. i na przestrzeni wieków urozmaicano poprzez zmiany artystyczne i architektoniczne, stanowi syntezę stylów i technik, od stylu romańskiego i baroku, przechodząc przez sztukę gotycką i renesansową.
źródło: Wikipedia
Historia bazyliki Santa Maria Maggiore
Według tradycji, decyzję o budowie bazyliki podjęto w 1133 r., kiedy to miejscowi przysięgli Matce Boskiej, że jeśli ochroni miasto przed zarazą, wybudują na jej cześć ogromny kościół. Wkrótce przystąpiono do budowy, której efektem było poświęcenie 15 sierpnia 1137 r. przez bp Grzegorza kamienia węgielny i zlecenie budowy architektowi Fredio. Jednak dokumenty historyczne potwierdzają istnienie kościoła pod wezwaniem Dziewicy już w VIII wieku, jak podaje Codex dyplomatyczny civitatis et ecclesiae bergomensis autorstwa Mario Lupo.
W między czasie postanowiono, że do budowy bazyliki Santa Maria Maggiore w Bergamo wykorzystany zostanie przede wszystkim miejscowe materiału, głównie w postaci piaskowca. Budowa, zakładająca stworzenie bryły opartej na planie krzyża greckiego trwała przez długi czas: w 1187 r. kościół nie był jeszcze ukończony, ale odprawiano w nim już nabożeństwa religijne. Na przestrzeni kolejnych stuleci bazylika przechodziła liczne przebudowy, m.in. dobudowano baptysterium w 1340 r. i dobudowano kruchtę w XIV w. przez Giovanniego da Campione. W 1472 r. Bartolomeo Colleoni kazał zburzyć jedną z absyd i zbudować na jej miejscu własne mauzoleum, słynną Kaplicę Colleoniego.
Basilica Santa Maria Maggiore Bergamo; źródło: Wikipedia
Architektura zewnętrzna
Zewnętrzna część bazyliki zachowała oryginalne romańsko-lombardzkie linie, z wykorzystaniem szarego i ochrowego piaskowca. Fasada, wychodząca na zachód jest ślepa; tym samym nie posiada bogato zdobionych portali, co jest niewątpliwie efektem tego, że pierwotnie cały budynek bazyliki Santa Maria Maggiore w Bergamo niegdyś przylegał do pałacu biskupiego. W efekcie turyści mają do dostęp tylko poprzez boczne wejścia. Południowa strona, zwrócona w stronę Piazza Duomo, mieści portyk Czerwonych Lwów, arcydzieło mistrza Giovanniego da Campione (XIV w.).
Będąc tutaj warto bezsprzecznie warto zwrócić uwagę na ganek podtrzymywany przez dwie białe marmurowe kolumny spoczywające na grzbietach lwów z czerwonego marmuru werońskiego. Warto podkreślić, ze otacza go bogato zdobiony motywami rzeźbiarskimi i scenami religijnymi portal. Po drugiej stronie tej części bazyliki Santa Maria Maggiore w Bergamo znajduje się ganek Białych Lwów. również dzieło Giovanniego da Campione, w którym wykorzystano ten sam schemat kompozycyjny z pewnymi wariantami ornamentalnymi.
Jednym z najbardziej znanych elementów zewnętrznych, jakim wyróżnia się okazała bazylika Santa Maria Maggiore w Bergamo jest baptysterium, pierwotnie zbudowane wewnątrz kościoła w 1340 r. i przebudowane na obecne miejsce dopiero w XIX wieku. Zwiedzając go warto zwrócić uwagę na ośmiokątną strukturę zwieńczoną niewielką kopułą i ozdobioną posągami apostołów. Element ten uznawany jest przez znawców stuki jako jeden z najlepszych przykładów architektury gotyckiej w tym włoskim mieście.
Wnętrza i dekoracje bazyliki Santa Maria Maggiore w Bergamo
Wchodząc do środka zauważyć można, że ściany świątyni zdobią bogate sztukaterie, złocenia i drewniane rzeźby. W oczy rzucają się również florenckie gobeliny z XVI stulecia zaprojektowane przez Alessandro Alloriego oraz flamandzkie gobeliny z XVII w. przedstawiające sceny z życia Marii. Z pewnością na niejednym zwiedzającym spore wrażenie robią barokowe dekoracje, które nanieśli dekoracje Giovanni Angelo Sala i jego syna Gerolam na przełomie XVII i XVIII w.
Przepiękne wnętrze bazyliki Santa Maria Maggiore w Bergamo; źródło: Wikipedia
W prezbiterium bazyliki Santa Maria Maggiore w lombardzkim Bergamo znajduje się drewniany chór z intarsjami wykonanymi w l. 1522–1555 według projektu Lorenza Lotto. Wpatrując się z uwagą w chór zauważyć można 94 zdobienia powstałe poprzez wykładanie powierzchni przedmiotów drewnianych innymi gatunkami drewna, które ukazują sceny znane z zapisów Starego i Nowego Testamentu, w tym:
- Stworzenie Świata
- Przejście przez Morze Czerwone
- Ukrzyżowanie
- Zmartwychwstanie
Wśród prezentowanych dzieł sztuki godnym uwagi jest pomnik nagrobny Gaetano Donizettiego, stworzony przez Vincenzo Velę w 1855 r., a także pomnik Simone Mayr, nauczycielki Donizettiego, autorstwa Innocentego Fraccaroliego z 1852 r. Na początku lewej nawy znajduje się barokowy drewniany konfesjonał wyrzeźbiony przez Andreę Fantoniego w 1704 r.
Oceniając to czego doświadczyć można zwiedzając bazylikę Santa Maria Maggiore w Bergamo z pełnym przekonaniem uznać ją można za arcydzieło łączące w sobie historię, sztukę i pobożność sięgającą wielu stuleci. Architektura i dekoracje miasta świadczą o ewolucji stylu romańskiego w kierunku baroku, co czyni je obowiązkowym celem podróży dla osób odwiedzających Bergamo.
Źródła:
https://www.basilicasantamariamaggiore.va/pl/basilica/storia-e-arte.html
https://www.visitbergamo.net/